Τετάρτη 29 Ιουλίου 2015

Μίκης Θεοδωράκης και Άγγελος Σικελιανός για την Ελλάδα


Είχα υποσχεθεί από την προηγούμενη ανάρτηση έναν γύρο σιχτιριού για την κοινωνία μας. Προς το παρόν αναβάλλεται, μια και ακολουθώ ό,τι μου υποδεικνύει η καρδιά μου και η διάθεσή μου. Σε επόμενη προσπάθεια θα παραθέσω τις σκέψεις μου πάνω σε όσα με οργίζουν γύρω μου και έρχονται σε πλήρη αντίθεση με όσα περιλαμβάνει η παρούσα ανάρτηση!

Σήμερα αφιερωμένη η ανάρτηση σε δύο μεγάλες μορφές που είχαν ως κοινή τους συνισταμένη πρώτα απ' όλα την υψηλή δημιουργία και έπειτα την αγάπη και την έννοια τους για την Ελλάδα. 
Μίκης Θεοδωράκης - με όλες του τις στραβοτιμονιές, αλλά ποιος είναι αλάθητος; - για τα 90 χρόνια του και Άγγελος Σικελιανός, για τον οποίο έχω ξαναφερθεί εδώ στο Cafe, και είναι πολύ αγαπημένος μου.

Ας είναι μια ακόμα προσπάθεια αφύπνισης το παρακάτω γνωστό ποίημα και η υπέροχη μελοποίησή του για το πνεύμα του Νεοέλληνα που ακόμα δεν λέει να ξυπνήσει.



ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΜΒΑΤΗΡΙΟ

Σαν έριξα και το στερνό δαυλί στο φωτογώνι
(δαυλί της ζωής μου της κλεισμένης μες στο χρόνο)
στο φωτογώνι της καινούργιας Λευτεριάς Σου Ελλάδα,

μου αναλαμπάδιασε άξαφνα η ψυχή, σα να ’ταν
όλο χαλκός το διάστημα, ή ως να ’χα
τ’ άγιο κελί του Ηράκλειτου τριγύρα μου
όπου χρόνια,
για την Αιωνιότη εχάλκευε τους λογισμούς του
και τους κρεμνούσε ως άρματα
στης Έφεσος το Ναό·
γιγάντιες σκέψες
σα νέφη πύρινα ή νησιά πορφυρωμένα
σε μυθικόν ηλιοβασίλεμα
άναβαν στο νου μου,
τι όλη μου καίγονταν μονομιά η ζωή
στην έγνια της καινούργιας Λευτεριάς σου Ελλάδα!

Γι’ αυτό δεν είπα:
Τούτο είναι το φως της νεκρικής πυράς μου.
Δαυλός της Ιστορίας Σου, έκραξα, είμαι,
και να, ας καεί σα δάδα το έρμο μου κουφάρι,
καταβολάδα του Εμπυραίου,
με την δάδα τούτην,
ορθός πορεύοντας ως με την ύστερη ώρα,
όλες να φέξουν τέλος, τις γωνιές της Οικουμένης
ν’ ανοίξω δρόμο στην ψυχή, στο πνέμμα, στο κορμί Σου, Ελλάδα!

Είπα κι εβάδισα
κρατώντας τ’ αναμμένο μου συκώτι

στο Καύκασό Σου
και το κάθε πάτημά μου
ήταν το πρώτο, κι ήταν, θάρρευα, το τελευταίο
τι το γυμνό μου πόδι επάτει μέσα στα αίματά Σου
τι το γυμνό μου πόδι εσκόνταβε στα πτώματά Σου
γιατί το σώμα, η όψη μου, όλο μου το πνέμμα
καθρεφτιζόταν σα σε λίμνη, μέσα στα αίματά Σου.

Εκεί, σε τέτοιον άλικο καθρέφτη, Ελλάδα,
καθρέφτη απύθμενο, καθρέφτη της αβύσσου
της Λευτεριά Σου και της δίψας Σου, είδα τον εαυτό μου
βαρύ από κοκκινόχωμα πηλό πλασμένο,
καινούργιο Αδάμ της πιο καινούριας πλάσης
όπου να πλάσουμε για Σένα μέλλει, Ελλάδα!

Κ’ είπα:
Το ξέρω, ναι, το ξέρω, που κ’ οι θεοί Σου
οι Ολύμπιοι, χθόνιο τώρα γίνανε θεμέλιο,
γιατί τους θάψαμε βαθιά-βαθιά να μην τους βρουν οι ξένοι.
Και το θεμέλιο διπλοστέριωσε, κι ετριπλοστέριωσε όλο,
μ’ όσα οι οχτροί μας κόκαλα σωριάσανε από πάνω.
Κι ακόμη ξέρω, πως για τις σπονδές και το τάμα
του νέου Ναού π’ ονειρευτήκαμε για Σένα Ελλάδα,
μέρες και νύχτες, τόσα αδέλφια σφάχτηκαν ανάμεσό τους
όσα δε σφάχτηκαν αρνιά ποτέ για Πάσχα!

Μοίρα· κ’ η μοίρα Σου ως τα τρίσβαθα δική μου!
Κι απ’ την Αγάπη, απ’ τη μεγάλη δημιουργόν Αγάπη,
να που η ψυχή μου εσκλήρυνεν, εσκλήρυνε και μπαίνε

ακέρια πια μέσα στη λάσπη και μες στο αίμα Σου να πλάσει
τη νέα καρδιά που χρειάζεται στο νιο Σου αγώνα Ελλάδα!
Τη νέα καρδιά που κιόλας έκλεισα μέσα στα στήθη,
και κράζω σήμερα μ’ αυτή προς τους Συντρόφους όλους:

«Ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα,
ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο!
Tι ιδέτε, εκόλλησεν η ρόδα του βαθιά στη λάσπη

κι ά, ιδέτε, χώθηκε τ’ αξόνι του βαθιά μες στο αίμα!
Ομπρός παιδιά, και δε βολεί μονάχος του ν’ ανέβει ο ήλιος,
σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε απ’ τη λάσπη,
σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε απ’ το γαίμα.
Δέστε, ακουμπάμε απάνω του ομοαίματοι αδερφοί του!
Ομπρός, αδέρφια, και μας έζωσε με τη φωτιά του
ομπρός, ομπρός κ’ η φλόγα του μας τύλιξε, αδερφοί μου!»

"Ομπρός, οι δημιουργοί... Την αχθοφόρα ορμή Σας
στυλώστε με κεφάλια και με πόδια, μη βουλιάξει ο ήλιος!
Βοηθάτε με και μένανε αδερφοί, να μη βουλιάξω αντάμα!
Τι πια είν’ απάνω μου και μέσα μου και γύρα
τι πια γυρίζω σ’ έναν άγιον ίλιγγο μαζί του!
Χίλια καπούλια ταύροι τού κρατάν τη βάση
δικέφαλος αητός κι απάνω μου τινάζει
τις φτέρουγές του και βογγάει ο σάλαγός του
στην κεφαλή μου πλάι και μέσα στη ψυχή μου
και το μακρά και το σιμά για με πια είν' ένα!
Πρωτάκουστες, βαριές με ζώνουν Αρμονίες! Ομπρός συντρόφοι
βοηθάτε να σηκωθεί, να γίνει ο ήλιος Πνέμμα!

Σιμώνει ο νέος ο Λόγος π’ όλα θα τα βάψει
στη νέα του φλόγα, νου και σώμα, ατόφιο ατσάλι.
Η γη μας αρκετά λιπάστηκε από σάρκα ανθρώπου!
Παχιά και καρπερά, να μην αφήσουμε τα χώματά μας
να ξεραθούν απ’ το βαθύ τούτο λουτρό του αιμάτου
πιο πλούσιο, πιο βαθύ κι απ’ όποιο πρωτοβρόχι!
Αύριο να βγει ο καθένας μας με δώδεκα ζευγάρια βόδια,
τη γην αυτή να οργώσει την αιματοποτισμένη.
Ν’ ανθίσει η δάφνη απάνω της και δέντρο της ζωής να γένει,
και η Άμπελό μας ν’ απλωθεί ως τα πέρατα της Οικουμένης.

Ομπρός, παιδιά, και δε βολεί μονάχος του ν’ ανέβει ο ήλιος.
Σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε απ’ τη λάσπη,
σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε απ’ το γαίμα,
σπρώχτε με χέρια και κεφάλια, για ν’αστράψει ο ήλιος Πνέμμα!»

Έτσι σαν έριξα και το στερνό δαυλί στο φωτογώνι
(δαυλί της ζωής μου της κλεισμένης μες στο χρόνο)
στο φωτογόνι της καινούριας λευτεριάς Σου, Ελλάδα, 


αναψυχώθηκε άξαφνα τρανή η κραυγή μου, ως να ’ταν
όλο χαλκός το διάστημα, ή ως να ’χα
τ’ άγιο κελί του Ηράκλειτου τριγύρα μου, όπου, χρόνια
για την Αιωνιότη εχάλκευε τους στοχασμούς του
και τους κρεμνούσε ως άρματα
στης Έφεσος το ναό, ως σας έκραζα, συντρόφοι!





@ Αξίζει να δείτε εδώ (κλικ) πού και πώς αποφάσισε να μελοποιήσει το παραπάνω ποίημα του Σικελιανού  ο Μίκης Θεοδωράκης!


@@ Η ελευθερία από κάθε ζυγό δεν έρχεται μέσα από θερμοκέφαλες επαναστάσεις δίχως υπομονή και δίχως οργανωμένο σχέδιο, ειδικά σε μια εποχή σαν αυτή που βιώνουμε εμείς, τόσο περίπλοκη! Ας είναι η καρδιά εμψυχωμένη και ο νους σοβαρός, μετρημένος και ανοιχτός σε όσα προσλαμβάνει, ίσως ακόμα ανοιχτός σε μια αξιόλογη τρέλα - όπως έχω ξαναπεί εδώ -  αφού κι αυτή χρειάζεται στην κατάλληλη στιγμή! 


 

8 σχόλια:

  1. Είναι από τις μορφές Γλαύκη που κρατάνε ψηλά την παράδοση της τέχνης στο λαό μας. Σε άλλες εποχές με άλλα οράματα και άλλες αξίες να κυριαρχούν.
    Πολύ όμορφη η αναφορά σου.
    Καλό βράδυ να έχεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Επιβάλλεται να μην ξεχνάμε αυτές τις άλλες εποχές, τα άλλα οράματα και τις άλλες αξίες, Γιάννη μου! Επιβάλλεται να έρχονται στο φως ξανά και ξανά για τα παιδιά κυρίως και για όσους τα πέρασαν όπως όπως στη λήθη... για να μπορέσουν να πορευτούν όχι πια με άλλα σκοτάδια πολιτισμού!
      Πάντα θα έχουν κάτι να μας δώσουν, αρκεί να μην τα παραμελούμε!
      Καλό ΣΚ να έχεις, αν δεν μιλήσουμε πάλι!

      Διαγραφή
  2. "Εκεί πάνω φρουροί και φρουρούμενοι ήταν ένα πράγμα· ήμασταν Έλληνες όλοι. Η Ελλάδα· αυτός ο πόνος αυτής της κακορίζικης, της φτωχής πατρίδας, που όλοι την αγαπούν…"

    Πόσο τυχεροί είμαστε που έχουμε τέτοια κληρονομιά στις θυρίδες της ιστορίας μας!...
    Γλαύκη μου,πολύ συγκινητικό το οδοιπορικό σου!
    Ας κρατήσουμε τις μνήμες τους και ας αναβάλλουμε τα σιχτιρίσματα για το εγγύς μέλλον ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Την έπιασες την χρυσή του φράση, βρε θηρίο!
      Εκεί είχα κολλήσει κι εγώ όταν διάβασα το κείμενο...

      Είμαστε υπερ-τυχεροί όσο λίγοι λαοί μέσα στην ατυχία μας - το ξερό μας το κεφάλι θα έλεγα καλύτερα! Βέβαια, σε ησυχία δεν μας αφήνουν... και μόνο από αυτή την άποψη μάς θεωρώ άτυχους!

      Σ' ευχαριστώ, Μαρία μου, αλλά τα σιχτιρίσματα θα έρθουν, γιατί είναι όπως στην χύτρα η βαλβίδα αποσυμπίεσης του ατμού... τι να κάνουμε, αφού δεν μπορούμε ν' αλλάξουμε κάποια πράγματα όταν το θέλουμε!
      Φιλιά πολλά!

      Διαγραφή
  3. Θεωρώ ότι αυτοί οι σπουδαίοι δημιουργοί απαραιτήτως να μας εμπνεύσουν με ιδέες και ιδανικά για τούτη την πατρίδα που πολλοί την λιμπίζονται , εμείς όμως δεν την τιμούμε δεόντως !!!
    Καλό απόγευμα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μακάριοι οι λαοί που έχουν τέτοιου επιπέδου δημιουργούς! Είναι μεγάλος θησαυρός, από τον οποίο πράγματι έχουμε τη δυνατότητα να αντλήσουμε ιδανικά κι έμπνευση για το παρακάτω της δικής μας εποχής!
      Την πατρίδα μας την αντιμετωπίζουμε σαν έναν απέραντο σκουπιδότοπο, γι' αυτό δεν ξέρω σε ποιο βαθμό μάς αξίζει...! Ας μην κομπάζουμε γι' αυτήν, για να κάνουε το κομμάτι μας μόνο, αλλά να περνάμε σε δράσεις για χάρη της μέσα από αληθινή αγάπη κι έννοια!
      Τότε θα πάρει την θέση ξανά που της αξίζει σ' όλο τον κόσμο!
      Καλό απόγευμα και σε σένα!

      Διαγραφή
  4. Γλαύκη, ο καφές σου "καίει"!
    Ευτυχώς που έχουμε που να στρέψουμε τα μάτια της ψυχής μας!
    Ευχαριστώ για όσα διάβασα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά, Αντιγόνη!
      Σ' ευχαριστώ για τα όμορφα λόγια σου και την επίσκεψη!
      Μακάρι να φανούμε αντάξιοι κάποια στιγμή αυτού του τόπου και της Ιστορίας του!!!

      Διαγραφή

Σε ευχαριστώ που αφιέρωσες χρόνο να διαβάσεις τις σκέψεις μου.